ایران در مسیر گسترش توانمندی‌های فضایی خود، پروژه‌های متعددی را در حوزه ماهواره‌های مخابراتی پی‌گیری کرده است که یکی از شاخص‌ترین آن‌ها «ناهید ۲» است؛ ماهواره‌ای که به عنوان گام دوم در برنامه راهبردی «ناهید»، با هدف توسعه فناوری‌های مخابراتی بومی طراحی و ساخته شده است. 

این ماهواره تحت نظارت سازمان فضایی کشور،‌  توسط پژوهشگاه فضایی ایران و با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان توسعه یافته و به‌عنوان یک پروژه استراتژیک، نمادی از پیشرفت ایران در حوزه فضانوردی و ارتباطات فضایی محسوب می‌شود.

در پرتاب ناهید 2، فناوری‌های بومی مانند ارتباطات باند کِی.یو (Ku)، کنترل وضعیت سه‌محوره، ارتباطات دوطرفه و مدیریت داده‌ها برای نخستین بار در مدار آزمایش می‌شوند.

یک پروژه علمی با مشارکت نخبگان دانشگاهی

مهدی نصیری، رئیس پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی، پیش از این در خصوص مأموریت‌های این ماهواره گفته است مأموریت‌های اصلی عبارتند از «توسعه و آزمون فناوری‌های بومی مخابراتی در مدار لئو، تست انتقال مداری، تعیین موقعیت مستقل از جی‌پی‌اس، اندازه‌گیری تشعشعات فضایی، تست زیرسیستم‌های مختلف ماهواره در فضا و برقراری ارتباط بین دو نقطه در دید ماهواره.» این ماهواره همچنین بستر سخت‌افزاری برای ساخت ماهواره‌های مخابراتی پیشرفته‌تر را فراهم می‌کند.

نصیری همچنین در خصوص فعالیت‌های علمی در پروژه ساخت این ماهواره به  10 پروژه دانشگاهی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های شبیه ساز پنل خورشیدی، اتاق تمیز و تعریف 150 سند علمی اشاره کرده است. یعنی در طول طراحی و ساخت ناهید ۲، حدود ۱۵۰ گزارش، استاندارد، نقشه فنی و دستورالعمل علمی تدوین شده است که نشان می‌دهد این پروژه یک کار مهندسی دقیق و مستند بوده است.

ویژگی‌های فنی جدیدترین دستاورد ماهواره‌ای ایران

ناهید ۲ از نظر فنی، یک ماهواره مخابراتی در کلاس سبک (microsatellite) با وزنی حدود 110 کیلوگرم است که در مدار پایین زمین (لئو) و در ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتر قرار می‌گیرد و شیب تزریقی آن 55 درجه است. این نوع مدار برای ماهواره‌هایی مناسب است که باید ارتباط سریع و مستقیم با ایستگاه‌های زمینی داشته باشند و ارتباطات سریع را منتقل کنند. به‌خاطر نزدیکی به زمین، سیگنال‌ها زودتر می‌رسند، اما ماهواره باید با سرعت بالایی دور زمین بچرخد.

مأموریت اصلی ناهید 2، آزمون فناوری‌های نوین مخابراتی شامل ارسال و دریافت صوت، داده و همچنین توسعه سامانه‌های ارتباطی در باندهای یو.اچ.اف (UHF)،‌ کی.یو (Ku) ایکس (X) و اِس (S) است. «یو.اچ.اف» برای ارسال پیام‌های ساده، دستورات کنترلی، و ارتباطات پایدار استفاده می‌شود. باند «اِس» فرکانسی بالاتر دارد و برای انتقال اطلاعات بیشتر و با سرعت بالاتر (مثل داده‌های مخابراتی یا تصاویر) کاربرد دارد. داشتن این دو باند یعنی ماهواره می‌تواند هم دستورات را از زمین بگیرد، و هم اطلاعات را سریع‌تر و با کیفیت بهتر به زمین بفرستد. باند «کا.یو» نیز یکی از پرکاربردترین باندها در ارتباطات ماهواره‌ای تجاری است که نمونه بومی آن در این پرتاب برای نخستین‌بار آزمایش شد. این باند ارتباطی برای کاربردهایی نظیر پخش تلویزیونی ماهواره‌ای،‌ اینترنت ماهواره‌ای،‌ ارتباطات هواپیماها و کشتی‌ها و سامانه‌های وی‌سَت (VSAT) برای ارتباطات داده‌ای با استفاده از آنتن‌های کوچک،‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد.